Ik heb brood voor je meegebracht, ons bevrijdingsbrood, ongezuurd brood! sprak hij enthousiast en gaf mij een verpakking Matzes. Het was het eerste wat de Joods Marokkaanse Samuel Kaspi tegen me zei, bij onze eerste ontmoeting op 5 mei. Bevrijdingsdag vieren in de Sint Jeroenskerk in Noordwijk, is vieren met gelovigen en niet-gelovigen, met christenen, moslims en een enkele Jood. Bijzonder teken van hoe groot de vrijheid in Nederland is.
Zweeds Wittebrood
Later op de dag kocht ik Zweeds Wittebrood op het Bevrijdingsplein. De Noordwijkse bakker ‘De Witt’ bakte speciaal voor 5 mei het recept, dat vanaf 27 februari 1945 door het Zweedse Rode Kruis werd geleverd. Na die verschrikkelijke hongerwinter werd er onderhandeld met de bezetter, zodat de dropping van dit broodmeel mogelijk werd en vele hongerige mensen het leven redde. In een kring met jongeren deelde ik mijn zojuist gekochte broodje rond. Een beetje als avondmaal, zei ik er bij en ik vertelde het verhaal van het Zweedse Wittebrood.
Geschiedenis eten
In de Joodse traditie wordt uitgelegd dat wie met Pasen aan de Sedermaaltijd deelneemt, geschiedenis eet. In alle gerechten is te proeven hoe het volk Israël leed onder de slavernij in Egypte én hoe God hen zou bevrijden. Het ongezuurde brood proeft naar de haast die er nodig was om snel te kunnen vertrekken. Er was geen tijd om het brood door gist (zuur) te laten rijzen. Wie dit ongezuurde brood eet, gedenkt het verleden en wordt er hier en nu mee verbonden, om zich de vraag te stellen: wat betekent deze bevrijding voor hoe ik in de toekomst verder leef?
Toekomst vragen
Wat zou het mooi zijn, als alle mensen die het Zweedse Wittebrood vandaag voor het eerst geproefd hebben, zich ook deze vraag zouden stellen. Wat betekent dit brood voor vandaag? Wie gun ik een deel van mijn brood, zodat deze mens ook toekomst heeft?
Het was brood om te kunnen overleven. Brood dat goddelijk gesmaakt moet hebben in de tijd van surrogaten. Wat komt er in ons op, als wij deze geschiedenis eten?Welke toekomst zien wij voor ons? Juist door een kerkdienst als vandaag blijf ik hoop houden dat er mooie antwoorden komen voor morgen.