Als ik voorga in een kerkdienst, zou ik het liefst aan iedereen vragen om naar voren te komen in de kerk. Heel vaak, en steeds vaker, zijn de eerste rijen leeg, gevolgd door die onontkoombare eerste rij met kerkgangers. Het kan hen meestal niet kan schelen, dat er niemand voor hen zit. Het zijn de mensen die volledig op hun gemak zitten en meedoen. Tussen de laatste rijen en die eerste gevulde zijn vaak mensen, die het wel prettig vinden om iemand voor zich te hebben en achter zich. Het is gemakkelijk om een praatje te maken, je bent betrokken en valt toch niet op.
Tenslotte zijn er de mensen die altijd op de laatste rij zitten. Vaak is dat een bewuste keus. Het liefst zouden ze wegschuilen achter een dikke pilaar. In een modern kerkgebouw voelen zij zich meestal niet erg op hun gemak. Vooral gebouwen die rond zijn gebouwd, waar je iedereen kan zien en vooral, waarin iedereen jou kan zien, zijn een bezoeking.
Volle rij
Op de achterste rijen zitten mensen die er meestal bewust voor kiezen. Ze hebben een hekel aan dominees, waar je zo nodig wat van moet. Bijvoorbeeld naar voren komen, of iets interactiefs met een buur, zoals een hand geven of een praatje maken. Ze zullen het niet zeggen, maar liever hebben ze niet zo’n dominee als ik ben, die het allemaal o zo leuk en opbouwend vindt, om de kerk in beweging te brengen.
De laatste tijd denk ik vaak aan de mensen op de achterste rij. Ze zullen de kerk nooit verlaten. Ze gaan er heen, om hun eigen reden, waar je ze weinig of niet over hoort. Ze geloven en zijn leerling in stilte, in trouw, in zwijgzaamheid. De voorste banken in kerken raken leeg. De achterste blijven over het algemeen gevuld.
Discipelschap
In het missionair werk gaat het vaak over discipelschap, leerling worden van Jezus, navolgen in wat Jezus deed. Als ik aan de mensen op de achterste rij denk, dan denk ik aan de keer dat Jezus zweeg, terwijl de Farizeeën en Schriftgeleerden hem wilde dwingen een vrouw te veroordelen, die betrapt was op overspel. Zijn eerste reactie was zwijgen en schrijven in het zand.
Na aandringen begon hij pas te spreken met woorden van grote wijsheid en voorkwam dat ze werd gestenigd. Wie zonder zonde is, werpe de eerste steen, zei hij, waarop de mannen afdropen. Het zal niet de laatste keer zijn dat Jezus zwijgt en met deze stilte boekdelen spreekt.
Navolging, leerling worden, gemeenschap zijn in een kerk of pioniersplek, kan denk ik steeds vaker alleen maar door ruimte te geven aan iedereen en zeker zij, die op de laatste rij zitten, verscholen achter alle anderen. Verder weet ik het allemaal nog niet zo goed en ben ik benieuwd hoe ik me verder zal ontwikkelen in het nadenken hierover samen met anderen.